Najprościej ujmując silnik taki jest zbudowany jest ze skrzyni korbowej,
do której przytwierdzony jest cylinder zamknięty od góry głowicą. W skrzyni korbowej
znajduje się wał korbowy, który za pośrednictwem korbowodu łączy się z tłokiem.
Miejscem pracy tłoka jest cylinder, w którym tłok może poruszać się w górę i w dół. Jeden
ruch z dołu do góry lub z góry do dołu nazywany jest suwem. Podczas suwu tłoka jego ruch posuwisto
– zwrotny jest przekazywany poprzez korbowód na wał korbowy, wykonujący ruch obrotowy. Jeden obrót wału
korbowego dokonuje się po wykonaniu przez tłok dwóch suwów. Aby jednak ruch tłoka był możliwy niezbędne
jest doprowadzenie do silnika mieszanki powietrza i paliwa, którego detonacja zadziała na tłok i wprawi go
w ruch. Po detonacji gaz ze spalonego paliwa jest usuwany z cylindra. Napełnienie cylindra mieszanką, zdetonowanie
jej oraz usunięcie spalin z cylindra określane jest jako jeden cykl pracy silnika. Tak w skrócie przedstawia się silnik tłokowy.
Silnik dwusuwowy wziął swoją nazwę z tego, że wykonuje jeden cykl pracy podczas dwóch suwów tłoka – czyli podczas jednego obrotu w
ału korbowego.
– Ruch tłoka ku górze – tłok odsłania kanał ssący, przez który mieszanka napływa do skrzyni korbowej. Kończy się przepłukiwanie cylindra mieszanką podaną w poprzednim suwie. Kanał wydechowy jest domykany i pozostaje zamknięty. Mieszanka jest sprężana w komorze spalania wraz z ruchem tłoka ku głowicy.
– Ruch tłoka ku dołowi – następuje detonacja mieszanki sprężonej nad tłokiem, tłok odsłania kanał wydechowy przez który wydostają się spaliny. Kanał ssący zostaje zamknięty. Ruch tłoka powoduje
przepływ mieszanki ze skrzyni korbowej przez kanały płuczące do cylindra, rozpoczyna się przepłukiwanie cylindra.
Ważnym elementem silnika dwusuwowego jest układ wydechowy. Odpowiada on za prędkość opróżniania cylindra ze spalin oraz jego przepłukiwanie.
Układ wydechowy składa się z komory rozprężnej przypominającej
dwa złączone stożki lub gruszkę, oraz ze znajdującego się na nią tłumika. Komora rozprężna jest bardzo ważnym elementem, podczas usuwania spalin w pewnym momencie do wydechu zaczyna przedostawać się także
mieszanka, którą przepłukiwany jest cylinder. Dzięki temu, że wraz z przelotem spalin przez komorę rozprężną zaczynają się one odbijać od jej ścian i tworzą falę uderzeniową, świeża mieszanka napływająca d
o wydechu jest z powrotem cofana do cylindra. Tłumik natomiast odpowiada za wyciszenie dźwięków pracy silnika. Umiejętne dobranie układu wydechowego, zwłaszcza komory rozprężnej sprzyja mniejszemu zużyciu
paliwa i wydajniejszej pracy silnika.
Z uwagi na to, że w silniku dwusuwowym skrzynia korbowa jest wykorzystywana do transportu mieszanki paliwowo-powietrznej niemożliwe jest zastosowanie układu smarowania
z miską olejową. Dlatego też smarowanie wszystkich ruchomych elementów jest realizowane poprzez samą mieszankę. Jak? Dodaje się do niej olej, który wraz z podróżą mieszanki do cylindra smaruje wszystkie mechanizmy
na swojej drodze. Ponadto w silnikach dwusuwowych stosuje się łożyska maszynowe (kulkowe), odpowiednie do opisanego powyżej rodzaju smarowania. Kiedyś użytkownicy musieli samemu mieszać olej z benzyną w odpowiednich
proporcjach, obecnie stosuje się specjalne mieszalniki oleju, które same podają olej w odpowiednich proporcjach do mieszanki paliwowo-powietrznej.
Silniki dwusuwowe zawdzięczają swoją popularność prostej budowie
(nie posiadają zaworowego układu rozrządu), mniejszym kosztom napraw i dużej mocy wynikającej z wykonywania pracy w czasie dwóch suwów tłoka.
Niestety, dodawanie oleju do paliwa i jego spalanie tworzy toksyczne gazy
spalinowe, a zużycie paliwa jest wyższe w porównaniu do bardziej skomplikowanych silników czterosuwowych. Z uwagi na przestarzały system smarowania i dwusuwowy cykl pracy silniki 2T często zaopatrza się w układ chło
dzenia cieczą. Niestety, powoduje to dodatkową komplikację silnika. Mimo wszystkich wad silniki dwusuwowe nadal znajdują zastosowanie w skuterach z silnikami o małych pojemnościach.